Organ Nakli - Prof. Dr. Ender Dulundu

Karaciğer Nakli Nedir?

Karaciğer nakli geri dönülmez hasara uğramış hasta karaciğeri; bağışlanan sağlıklı karaciğerle değiştirmektir. Karaciğer naklinde organı bağışlayan donor ile nakil yapılacak kişi arasında kan grubu ve vücut ağırlığı uyumu olmalıdır. Günümüzde Türkiye’de yılda 1000’in üzerinde kadavradan ve canlıdan canlıya karaciğer nakli yapılmaktadır.

Karaciğer Nakli Ne Zaman Yapılır?

Son donem karaciğer yetmezliği, karaciğer hastaliginin yasami tehdit eden sistemik komplikasyonları, karında aşırı sıvı birikmesi, hepatoseluler kanser, sirozu olan hastalar karaciğer nakli için düşünülmelidir. Normalde karaciğer nakline karar verdikten sonra çok beklemeden hastaların genel durumu ideale en yakın zamanda iken nakilin yapılması operasyonun basari şansını arttırdığı gibi hastanın yasam suresini de uzatır.

Karaciğer nakli canlı vericili veya kadavradan uygun kan gruplarına sahip donör ve hasta arasında gerçekleştirilir. Aciliyet gerektiren vakalarda ise kan grupları uymayan kişiler arasında da karaciğer nakli yapılabilir.

Karaciğer Nakli Hangi Durumlarda Yapılır?

Karaciğer vücudumuzun en büyük organıdır. Vücut için gerekli olan proteinlerin büyük kısminin üretiminden, besinlerin sindirimi ile elde edilen enerjinin depolanması, safra üretimi ve yağda eriyen A,D,E,K vitaminlerinin emilimi, kanın pıhtılaşmasının sağlanması ve vücutta üretilen toksik maddelerin çoğunun zararsız hale getirilmesini sağlar. Bu fonksiyonlarını yerine getiremeyecek kadar yetmezliğe girdiğinde hayati tehlike söz konusu olur ve karaciğer nakli tek tedavi seçeneği olarak karşımıza çıkar. Karaciğer nakli aynı zamanda uygun hastalarda bazı kanser türlerinde de başvurulacak bir yöntemdir.

Karaciğer Donörü Nedir?

Karaciğer vericisi olmaya karar veren bir kişi için öncesinde yapılan ayrıntılı değerlendirmeler sonrasında uygun bir donör olup olmadığına bakılmaktadır. Alıcı ya da donör açısından herhangi bir risk ya da şüphe tespit edilmesi durumunda organ bağışı kabul edilmemektedir. Bir kişinin karaciğer vericisi olabilmesi için şu özelliklere sahip olması gerekmektedir.

Verici 18 yaşının üstünde olmalıdır.
Verici ve alıcının genel sağlık durumuna göre verici 60 yaşından genç olmalıdır.
Verici kişi bağışını gönüllülük esasına dayalı olarak kendi yapmalıdır.
Verici adayı ile alıcı arasında 4. dereceye kadar kan bağı olmalıdır. Ülkemizde şu anda 4. dereceye kadar olan kan bağında etik kurul onayı gerekmezken 4. dereceden sonraki akrabalarda veya kan bağı bulunmayan donör adaylarında etik kurul onayı alınması şarttır.
Verici ve alıcı kan grubunda uyum olmalı (0 kan grubu herkese donör olabilir)
Vericinin sistemik bir hastalık öyküsü bulunmamalı
Vücut kitle indeksinin 30 üstü olmaması tercih sebebidir.

Karaciğer Naklinde Donör Faktörü

Canlı vericili karaciğer naklinde donör yaşı 18’in üzerinde olmalıdır. Donör seçimi; akli dengesi yerinde, herhangi bir sağlık sorunu olmayan kişilerden olmalıdır. Verici adayına organ nakli ekibi tarafından muayene ve laboratuvar testleri yapılır. Herhangi bir uygunsuzluk çıkarsa nakil yapılmaz. Karaciğerin geriye kalan kısmı donörün hayatını tehlikeye sokmayacak şekilde yeterli olmalıdır. Geriye kalan karaciğer 3 aylık periyot içinde yaklaşık olarak eski büyüklüğüne ulaşır. Bu donemde kendinizi yorgun hissetmeniz son derecede doğaldır. Bu nedenle donörlerin özellikle ağır iş sahalarında, fiziksel aktiviteye dayanan işlerine en erken 5-6 ay içinde dönmeleri uygun olur. Bu hem vücut yorgunluğu ile ilişkili hem de aynı zamanda ameliyat yerinde oluşabilecek fıtıklardan korunmak amacıyla mutlak gereklidir. Bunun dışında günlük faaliyetlerinizi 2-3 haftanın sonunda rahatlıkla kendiniz yapabilirsiniz.

Karaciğer Nakli Kronik Karaciğer Yetmezliğinin Tek Tedavi Seçeneğidir

Bütün dünyada karaciğer nakli yapılan hastaların büyük çoğunluğunda en sık neden karaciğer sirozudur. Son dönem karaciğer yetmezliğinin tek tedavi seçeneği karaciğer naklidir.Karaciğer nakli; beyin ölümü gerçekleşmiş insanların bağışladığı organlarla kadavradan veya hastanın yakınlarından birinin karaciğerinin bir kısmını vermesi ile canlı vericilerden gerçekleştirilir.

Çapraz Karaciğer Nakli Nedir?

Çapraz karaciğer nakli, tıbbi açıdan uyumsuz olan donör ve alıcı çiftleri, aynı sorunları yaşayan çiftlerle eşleştirmeye yönelik bir yöntemdir.

Çapraz Karaciğer Naklinde alıcı ve verici ameliyatları aynı anda başlamaktadır ve birbirine paralel seyretmektedir. Çapraz Karaciğer Naklinde başvuran çiftlerin tüm kan tetkikleri yapıldıktan sonra karaciğer ağırlıkları, karaciğer anatomileri incelemeye alınır. Tüm incelemeler sonucunda çiftler birbirleriyle uygun bulunursa ameliyat gerçekleştirilir.

Karaciğer Naklinde Önemli Kriterler

Karaciğer nakli için öncelikle hasta ve vericinin kan gruplarının uygun olması gerekir. Sonrasında verici adayının tetkiklerine başlanır. Bu süreç; sosyal, psikolojik ve tıbbi değerlendirmelerden oluşur. Tıbbi değerlendirme; kan ve idrar tetkikleri, bulaşıcı hastalıkların araştırılması, radyolojik incelemeler ve diğer tıbbi birimlerin (kardiyoloji, göğüs hastalıkları vb.) görüşlerinin alınması olarak gruplandırılabilir. Hastanın ihtiyacı olan karaciğer miktarı, verici adayının genel sağlığı, karaciğerinin uygun anatomiye sahip olması (hacim, damar ve safra yolu anatomisi) gibi birçok faktör, hasta ile verici adayı arasındaki ameliyatın gerçekleşmesinde rol oynar.

Bir Donör 8 Kişinin Hayatını Kurtarabilir

Türkiye’de organ bağışı ve nakil sayılarının yetersizliği organ yetmezliği nedeniyle tedavi görmekte olan birçok hastanın organ beklerken hayatını kaybetmesine neden olmaktadır. Bireylerin beyin ölümünün gerçekleşmesi halinde ailelerin onay vermemesi nedeniyle umutsuzca organ nakli sırasında bekleyen pek çok hasta hayatını kaybediyor. Oysa ki, bir insan organlarını bağışlayarak 8 kişinin hayatını kurtarıp onlara yeniden can verebilir. Organ bağışı ve nakil sayılarının artırılması ile hastaların yaşam süresinde ve kalitesinde artış olacaktır.

Cana Can Katın Organ Bağışına Destek Verin!

Organ Nakli İle İlgili Merak Ettikleriniz

Canlı vericili karaciğer naklinde kim donör olabilir?

Hastanın dördüncü dereceye kadar akrabalarından veya yakın çevresinden (etik kurul onayı alınmak koşulu ile) gönüllü olan birinin sağlıklı karaciğerinin bir kısmı alınıp hasta kişiye nakledilebilir. Nakilden sonra hem hastaya takılan karaciğer hem de donörde kalan karaciğer rejenere olarak kendini yenileyip büyür.

Hepatit B ve C hastaları verici olabilirler mi?

Hepatit B ve C hastaları verici olabilir. Nakil ekibince değerlendirilen donörün kullanılacak organları Hepatit nedeni ile nakile engel olacak kadar sağlıksız değilse kullanılabilirler.

Karaciğer vericisi bir daha verici olabilir mi?

Bir kere canlıdan canlıya karaciğer naklinde verici olmuş biri tekrar donör olamaz.

Organ Nakli Anne Olmaya Engel Değil!

Doğum yapma yaşındaki kadın hastaların yaklaşık %30’u karaciğer naklinden 3 ay sonra, büyük bir çoğunluğu da 1 yılın sonunda adet görmeye başlar.

Bebek ve annenin sağlığı açısından başarılı bir karaciğer naklinden sonra en erken 1 yıl sonra hamile kalınması önerilir. Bu süre ideal koşullarda 2 yıl olmalıdır.

Organ Nakli Sonrası Spor Yapılabilir Mi?

Nakil sonrası hasta spor yapabilir.

Egzersizin kolesterol düzeyi, kan basıncı, kalp ve akciğer fonksiyonlarına olumlu etkisi vardır. Ayrıca nakil öncesi zayıf düşmüş adelelerinizi de güçlendirmek için önemlidir.